به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، مهم ترین مسیر ترانزیت ریلی جنوب به شمال ایران (شاخه شرقی) محور ریلی «چابهار ـ زاهدان ـ سرخس ـ ترکمنستان» است که تنها رقیب آن، مسیر بندر گوادر در پاکستان ـ خاک افغانستان و ترکمنستان محسوب می شود.
مسیر گوادر افغانستان - ترکمنستان ولی به دو دلیلِ ناامنی و کوه های متعدد و ممتد در افغانستان - که کار احداث خط آهن را دشوار می کند - ، توان رقابت با مسیر ترانزیتی جایگزین در ایران را ندارد.
سرمایه گذاری در بندر چابهار بدون توسعه زیرساخت ترانزیت ریلی بی فایده است
این در حالی است که علی رغم سرمایه گذاری هنگفت در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، سرمایه گذاری قابل توجهی در اتصال ریلی این بندر به مرز سرخس در شمال شرقی کشور برای احداث مسیر ترانزیتی از هند به آسیای میانه انجام نشده است.
مسیری که به دلیل افزایش تولیدات و صادرات محصولات هندی از یک سو و بازار تشنه انواع محصولات در آسیای میانه با رشد جمعیت ۲.۵ درصدی که بالاترین نرخ رشد جمعیت در منطقه را دارد، بازاریابی برای این مسیر ترانزیتی را بسیار سهل کرده است و در صورت تسریع در احداث آن، قطعا هم از بازار مناسبی برخوردار خواهد بود و هم درآمد بالایی برای صنعت حمل و نقل و ترانزیت کشور به ارمغان خواهد آورد.
تأکید رئیس جمهور بر تحویل پروژه در ۱۴۰۰
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در مراسم افتتاح فاز یک طرح توسعه بندر شهید بهشتی که در جریان نخستین سفر استانی دولت دوازدهم انجام شد، از اتصال چابهار به شبکه ریلی تا پایان دولت دوازدهم (۱۴۰۰) خبر داد.
وی اجرای پروژه این مسیر ریلی را جزء مصوبات هیئت دولت در این سفر خواند و در تشریح نقش این محور گفت: در آینده بزرگترین بندر تجاری و تنها بندر اقیانوسی ایران، بندر چابهار خواهد بود که این بندر باید سیستان و بلوچستان را به آسیای مرکزی و افغانستان متصل کند.
رئیس دولت دوازدهم همچنین سه شنبه ۷ آذر پیش از سفر به چابهار و در جریان ارائه گزارش عملکرد ۱۰۰ روزه دولت در برنامه زنده تلویزیونی به مردم، گفت: جایگاه جغرافیایی ایران اقتضا می‌کند که از ظرفیت ترانزیت به معنی عام کلمه بهتر استفاده کنیم.وی در ادامه افزود: مسأله اتصال راه‌آهن چابهار به زاهدان و راه‌آهن سراسری مطرح است که این کار در دولت یازدهم شروع شده است و ادامه دارد. حدود ۲۵ درصد این کار انجام شده و جزو طرح‌هایی است که ان شاء الله در دولت دوازدهم به پایان خواهد رسید.
وعده رئیس جمهور در حالی بارها تکرار شد که عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نیز که در سفر چابهار روحانی را همراهی می کرد، راه آهن چابهار ـ زاهدان را برای توسعه سیستان و بلوچستان مهم ارزیابی کرد و گفت: برای تکمیل این خط ریلی نیاز به سرمایه گذاری ۴ هزار میلیارد تومانی داریم تا چابهار به شبکه ریلی کشور متصل شود.
با روحانی تا ۱۴۴۰!
با این حال دولت در لایحه بودجه سال آینده، تنها ۱۰۰ میلیارد تومان برای احداث راه آهن چابهار ـ زاهدان تخصیص داده که ۲.۵ درصد مبلغ مورد نیاز برای ساخت این خط آهن محسوب می شود.
بنابراین اگر همین رقم در مجلس تصویب و در شورای نگهبان تأیید و در طول سال آینده (فرضا) به طور کامل هم تخصیص داده شود، ۴۰ سال زمان می برد تا این خط آهن تکمیل شود. حال آنکه زمان اجرای وعده رئیس جمهور برای رساندن خطوط ریلی به کناره آب دریای عمان، کمی بیش از ۳ سال دیگر به پایان می رسد.
تخصیص قطره‌چکانی بودجه، عامل موفقیت کشورهای رقیب
سید میثم لاجوردی کارشناس ارشد حمل و نقل ریلی درباره اجرایی شدن یا نشدن وعده رئیس جمهور در خصوص راه آهن چابهار ـ زاهدان اظهار داشت: محور ریلی چابهار ـ سرخس از دو قطعه اصلی تشکیل شده است. قطعه اول این محور به طول ۵۸۰ کیلومتر چابهار را به زاهدان و شبکه ریلی وصل خواهد کرد و قطعه دوم نیز با طول ۷۶۰ کیلومتر زاهدان را به بیرجند و در نهایت به سرخس متصل می کند. این محور ریلی به عنوان زیرساخت اصلی شاخه شرقی کریدور ترانزیتی شمال ـ جنوب، تماما از خاک ایران عبور کرده و زمینه ساز اتصال کشورهای محصور در خشکیِ آسیای میانه به آب‌های آزاد است.
وی ادامه داد: بر اساس آخرین گزارش های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، میزان پیشرفت قطعه اول این محور ریلی (چابهار ـ زاهدان) پس از گذشت ۷ سال از شروع آن معادل ۲۷ درصد است که به گفته مسئولان این شرکت، کمبود منابع مالی تخصیصی به این پروژه مهم ترین عامل کندی در ساخت این محور راهبردی بوده است.
رئیس گروه حمل و نقل مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه علم و صنعت افزود: بنابر لایحه بودجه ۹۷ که در حال حاضر مراحل بررسی خود را جهت تصویب در مجلس سپری می کند، تنها ۱۰۰ میلیارد تومان برای تکمیل ساخت این محور ریلی در نظر گرفته شده است؛ این در حالی است که وزیر راه و شهرسازی اعتبار مورد نیاز برای تکمیل این محور را ۴ هزار میلیارد تومان بیان کرده بود. به عبارت دیگر دولت تنها ۲.۵ درصد بودجه مورد نیاز این پروژه را برای تخصیص سال ۹۷ درنظر گرفته است.
وی تصریح کرد: وضعیت تخصیص بودجه و میزان پیشرفت پروژه در سال های اخیر حاکی از آن است که با ادامه این شیوه‌ی تأمین مالی، پروژه ریلی چابهار ـ سرخس نه تنها تا پایان دولت دوازدهم بلکه تا سال های سال هم به اتمام نخواهد رسید. بنابراین تغییر جدی در نحوه تامین مالی این پروژه ضروری است.
این پژوهشگر صنعت حمل و نقل ریلی خاطرنشان کرد: ادامه شیوه تزریق قطره چکانی بودجه به این پروژه عظیم ملی در نهایت بی اعتبار شدن وعده های دولت را در پی خواهد داشت. وزارت راه و شهرسازی باید در زمینه استفاده از سایر روش های تأمین منابع مالی این پروژه به خصوص جذب سرمایه خارجی و فاینانس تلاش بیشتری کند در غیر این صورت رقبای جدی این خط آهن ترانزیتی پُردرآمد، گوی سبقت را از ما خواهند ربود.
